Biệt thự trên thác Frank Lloyd Wright – 1 nét đẹp “triệu người mê”

Thanh Trà · Th 10 15, 2022

Nhắc đến tên tuổi Frank Lloyd Wright là nhắc đến những kiến trúc kiệt tác vượt thời gian của ông. Một tác phẩm được xem là hoàn thiện nhất, đem lại nhiều cảm xúc nhất và gây chú ý nhiều nhất từ trước tới nay chính là Fallingwater – Biệt thự trên thác.

Tọa lạc trên dòng thác Bear Run, Fallingwater được xem là một trong những công trình xây dựng đẹp nhất mọi thời đại của kiến trúc Mỹ.

2.1. Mô hình kiến trúc thiết kế biệt thự Fallingwater
Cấu trúc chính của toàn bộ biệt thự trên thác là hệ thống bệ đỡ ban công (cantilever) được làm bằng bêtông cốt thép. Với hệ thống này, các nhà thiết kế đã sử dụng phương pháp đảo ngược dầm hoàn toàn để tạo nền nhà của tầng trên đồng thời là trần nhà của tầng dưới.

Phần sàn nhà của tầng dưới được gia cố gấp đôi lượng thép bình thường. Lượng thép bổ sung này làm tăng trọng cho sàn nhà. Nó còn giúp lớp bêtông vốn thường không thể lấp đầy dàn móng bêtông khiến sàn nhà yếu đi, khít chặt nhau hơn.

Vị trí được chọn để đặt móng cho tòa nhà cũng là một thách thức thú vị dành cho Frank. Đó chính là dòng thác Bear Run thuộc cao nguyên Laurel ở dãy núi Allegheny. Với cấu trúc phân tầng của các lớp vách đá trên dòng thác, việc xây dựng một biệt thự nghỉ dưỡng bên trên đó không phải là một công việc đơn giản chút nào.

Fallingwater – Biệt thự trên thác
Đẳng cấp thiên tài kiến trúc của Wright còn là sự hợp nhất của con người và thiên nhiên trong từng chi tiết. Lò sưởi được đặt giữa phòng khách tạo thành từ những tảng đá cuội ở khu vực thác nước. Trên vị trí được xây – một mô đá cuội cố ý được để lại, nhô nhẹ lên mặt sàn bằng phẳng của sàn nhà phòng khách.

Ý định ban đầu của Wright là cho mài nhẵn mô đá này đi để thuận tiện cho xây dựng. Nhưng trước khi có căn nhà, nơi đây đã từng là một chỗ ngồi tắm nắng yêu thích của một thành viên trong gia đình Kaufmann. Cuối cùng mô đất nhỏ ấy cũng đã được giữ lại đúng nguyên mẫu. Với sàn nhà bằng đá mài sáp bóng, lò sưởi lại để mộc, sự tương phản của đá khô nhô ra từ con suối đã đem lại một ấn tượng của núi rừng hoang sơ và gần gũi.

Sự hợp nhất ấy còn được thể hiện qua những bức tường đá phủ rêu xanh, không hề có sự hiện diện của khung sắt, cửa kính lại được bít trực tiếp vào tường đá. Có cả những bậc thang dẫn thẳng lối xuống thác nước. Phòng ngủ đều nhỏ, một số thậm chí còn có trần nhà thấp, như muốn khuyến khích mọi người lao ra khoảng không bao la, trong lành, tươi mát bên ngoài.

2.2. Điểm nhấn ấn tượng tạo nên tác phẩm “triệu người mê”
Đây là một phiên bản thu nhỏ của “kiến trúc hữu cơ” (organic architecture). Thiết kế của Biệt thự trên thác nước biểu tượng cho sự hòa hợp giữa con người với thiên nhiên. Cách thiết kế có tính toán dựa vào với khung cảnh thiên nhiên vốn có và ngôi biệt thự. Cùng với các món đồ nội thất và cảnh quan xung quanh trở thành những phần kết nối với nhau trong một bản thiết kế đồng nhất.

Cấu trúc chính của toàn bộ ngôi nhà là hệ thống bệ đỡ ban công (cantilever) bằng bêtông cốt thép. Với hệ thống này, Wright và nhóm cộng sự đã sử dụng phương pháp đảo ngược dầm hoàn toàn để tạo nền nhà của tầng trên cũng là trần nhà của tầng bên dưới. Phần sàn nhà của tầng bên dưới được gia cố thêm bằng gấp đôi lượng thép bình thường. Số thép tăng cường này không chỉ làm tăng trọng cho sàn nhà mà còn giúp lớp bêtông vốn thường không thể lấp đầy dàn móng bêtông khiến sàn nhà yếu đi, được gắn kết chặt nhau hơn.

Nội thất bên trong của kiến trúc
Toàn bộ vật dụng trang trí nội thất trong nhà đều là những sản phẩm cao cấp, nên dù đã trải qua hơn 8 thập niên nhưng tất cả dường như vẫn còn rất mới. Không chỉ thế, màu sắc và cách bài trí của kiến trúc sư bậc thầy Wright như “đi tắt đón đầu” với trào lưu hiện đại, nên nếu không được biết trước thì khó lòng phân biệt chính xác thời điểm xây dựng ngôi nhà.

Vào thời điểm xây dựng, ngôi nhà trị giá khoảng 155.000USD (bao gồm 22.000USD cho phần trang trí nội thất biệt thự và 8.000USD cho chi phí thiết kế). Theo thời giá năm 2010, giá trị ước tính cho Fallingwater vào khoảng 2,4 tỉ USD.

3. Câu chuyện nhỏ bên lề tác phẩm lừng danh Biệt thự trên thác Falling water của Frank Lloyd Wright
Tháng 12/1935, một mỏ đá cũ phía tây thác nước đã được mở để cung cấp nguồn đá nguyên liệu cần thiết cho các bức tường. Với yêu cầu xây dựng là làm sao khi ở trong nhà thì có thể nghe tiếng thác nước chảy. Nhưng chỉ có thể nhìn thấy thác nước khi đứng trên ban công tầng thượng. Những yêu cầu như thế đã thật sự là một câu đố đặc biệt dành cho Frank.

Một sự cố phải đến kể ở các bệ đỡ ban công này là việc sụp lún. Nhà thầu đã không tính toán đến độ võng xuống của tấm sàn khi lớp bêtông đã lưu hóa và dàn khung được tháo dỡ. Hậu quả của việc không xây dàn khuôn có độ nghiêng hướng nhẹ lên trên là hệ thống bệ đỡ ngày càng nghiêng sang một bên.

Bảng thiết kế của Fallingwater
Phương án cứu vãn khả thi được thông qua là việc bố trí để cài đặt một bức tường hỗ trợ bên dưới hệ thống dầm đỡ ở dãy nhà phía tây. Hệ thống bệ đỡ ban công là cấu trúc chính cho tòa nhà. Tường làm bằng sa thạch khai thác từ khu vực xung quanh thác.

Từ năm 1937-1963, đây chỉ là khu biệt thự nghỉ dưỡng cuối tuần của gia đình Kaufmann. Nơi này được mở cửa cho công chúng đến tham quan như một bảo tàng kể từ năm 1964. Mỗi năm biệt thự trên thác Fallingwater thu hút hơn 120.000 lượt khách đến thăm, nghĩa là đã có hơn 6 triệu người từng đặt chân đến đây để chiêm ngưỡng một trong những kiệt tác kiến trúc vĩ đại nhất mọi thời đại của nước Mỹ.

Biệt thự trên thác Frank Lloyd Wright – 1 nét đẹp “triệu người mê”

Thanh Trà

Guest