Nguyễn Tấn Sang
Bán xe 🚗
Ngay cả Musk cũng không dám đoán ra ước tính chi phí tổng thể của tham vọng này.
Với mục tiêu xâm chiếm sao Hỏa, Elon Musk đã dành gần hai thập kỷ để tập hợp những người hâm mộ SpaceX. Đây được cho là tham vọng vô cùng khó khăn bởi bản thân các chính phủ trên thế giới hiện cũng chưa nỗ lực thực hiện. Lý do phần lớn là bởi mức giá không thể đo lường được mà một sứ mệnh như vậy sẽ cần.
Trong khi đó, Musk, Giám đốc điều hành và kỹ sư trưởng của SpaceX lại coi tham vọng liên hành tinh của ông giống truyện khoa học viễn tưởng với lời kêu gọi đạo đức hơn là một doanh nhân có kế hoạch kinh doanh đột phá.
"Nếu có điều gì đó khủng khiếp xảy ra trên Trái đất, do con người hoặc tự nhiên gây ra, chúng tôi muốn có bảo hiểm nhân thọ cho toàn bộ cuộc sống", Musk nói trong một hội nghị về sao Hỏa vào ngày 31/8.
Kế hoạch định cư trên Hành tinh Đỏ của SpaceX đặt ra nhiều câu hỏi về công nghệ, chính trị và đạo đức. Một trong những trở ngại thách thức nhất là vấn đề tài chính: Ngay cả Musk cũng không dám đoán ra ước tính chi phí tổng thể.
Chương trình không gian cuối cùng tiến gần đến tham vọng du hành liên hành tinh của Musk là chương trình Apollo của NASA, nỗ lực giữa Thế kỷ 20 đã đưa sáu tàu vũ trụ và 12 phi hành gia lên mặt trăng. Apollo tiêu tốn hơn 280 tỷ USD theo thời giá ngày nay, và trong một số năm, NASA đã chiếm hơn 4% toàn bộ ngân sách quốc gia của Mỹ. Nhưng trong những năm gần đây, NASA chỉ nhận được chưa đến một nửa 1% ngân sách liên bang. Dẫu vậy, cơ quan này vẫn đang vạch ra kế hoạch của riêng mình để đưa con người trở lại mặt trăng và cuối cùng là con đường tới Sao Hỏa.
Dẫu vậy, bản thân NASA cũng không cho biết kế hoạch tới sao Hỏa có thể tiêu tốn bao nhiêu.
Tài sản cá nhân của Musk đã tăng vọt lên khoảng 100 tỷ USD - ít nhất là trên giấy tờ - một phần không nhỏ nhờ vào một loạt cổ phiếu và tiền thưởng chứng khoán từ công ty xe điện Tesla của ông. Musk cũng nhiều lần nói rằng ông hy vọng lợi nhuận từ các hoạt động kinh doanh khác của SpaceX, bao gồm cả liên doanh internet-vệ tinh hiện đang trong giai đoạn thử nghiệm, sẽ giúp thúc đẩy quá trình phát triển tên lửa sao Hỏa của ông. Theo công ty dữ liệu Pitchbook, SpaceX cũng đã huy động được gần 6 tỷ USD từ các ngân hàng và các nhà đầu tư mạo hiểm, trở thành một trong những công ty tư nhân có giá trị cao nhất thế giới.
Nhưng, ít nhất một ngày nào đó một số nhà đầu tư sẽ tìm cách rút tiền. Và điều đó đặt ra câu hỏi: Liệu Musk có thể kiếm được tiền trên sao Hỏa không?
SpaceX có thể còn rất nhiều năm nữa mới phát triển được tất cả công nghệ mà một khu định cư trên sao Hỏa yêu cầu. Công ty đang trong giai đoạn đầu phát triển Starship, một hệ thống tên lửa và tàu vũ trụ khổng lồ mà Musk hy vọng sẽ vận chuyển hàng hóa và đoàn xe chở người qua khoảng trống tối thiểu 30 triệu dặm giữa Trái đất và Sao Hỏa. Musk đã ước tính việc phát triển Starship sẽ tiêu tốn tới 10 tỷ USD và Musk nói vào ngày 31/8 rằng SpaceX sẽ tìm cách phóng "hàng trăm" vệ tinh lên Starship trước khi "đính kèm" người đi trên đó.
Nếu chứng tỏ được khả năng du hành tới sao Hỏa, những người định cư sẽ cần môi trường sống kín gió để bảo vệ họ khỏi không khí độc hại và bức xạ chết người trút xuống bề mặt.
"Nơi đó không dành cho người yếu tim", Musk nói. "Rất có thể bạn sẽ chết, và mọi việc sẽ rất khó khăn… Sẽ khá vinh quang nếu mọi chuyện thành công".
"Nhưng trong ít nhất 100 năm đầu tiên con người hiện diện trên sao Hỏa, tình hình kinh tế sẽ không rõ ràng", theo Michael Meyer, nhà khoa học chính của Chương trình Thám hiểm Sao Hỏa của NASA. Gần đây, Chương trình này đã ra mắt tàu thăm dò Perseverance để nghiên cứu sâu hơn về hành tinh này bằng robot.
Musk thực sự có kế hoạch biến sao Hỏa trở thành một điểm đến hấp dẫn cho cuộc sống lâu dài: Terraforming, một kịch bản giả thuyết trong đó con người biến sao Hỏa giống Trái đất hơn bằng cách bơm khí vào khí quyển. Đó sẽ là một nỗ lực nhằm sử dụng chính loại khí nhà kính gây ra cuộc khủng hoảng khí hậu trên hành tinh quê nhà của chúng ta để làm cho bầu khí quyển của sao Hỏa dày hơn, ấm hơn và thân thiện hơn với sự sống. Musk đã thúc đẩy ý tưởng rằng quá trình này có thể được bắt đầu bằng cách thả bom hạt nhân xuống hành tinh này.
Nhưng hầu như không có oxy trong bầu khí quyển của sao Hỏa. Và có một lượng nước vô cùng nhỏ, có nghĩa là sẽ cực kỳ khó trồng trọt, chưa nói đến việc tạo ra chu trình nước trên toàn sao Hỏa. Thậm chí còn không rõ liệu có đủ tài nguyên trên sao Hỏa để thực hiện việc khai hóa hay không.
Musk cũng thừa nhận rằng việc khai hóa sẽ cực kỳ tốn nhiều tài nguyên. Nhưng khái niệm này đã ăn sâu vào truyền thuyết của SpaceX, đến mức công ty này bán áo phông có dòng chữ "Nuke Mars" và "Occupy Mars" (chiếm giữ sao Hỏa). Và Musk thường xuyên được nhìn thấy mặc chiếc đó.
Meyer cho biết không có tài nguyên nào trên Sao Hỏa đủ giá trị để khai thác và bán lại cho các doanh nghiệp trên Trái đất. Ông nói với CNN Business: "Một phần lý do khiến các nhà khoa học quan tâm đến Sao Hỏa là nó được cấu tạo khá giống với Trái đất".
Musk trước đây đã gợi ý rằng ông đồng ý, lưu ý rằng tài nguyên trên sao Hỏa có thể chỉ có giá trị đối với những người định cư hy vọng xây dựng các ngành công nghiệp trên hành tinh này. Ông đã lưu ý cách đây 8 năm rằng "trao đổi kinh tế" duy nhất giữa cư dân trên sao Hỏa và Trái đất sẽ là "sở hữu trí tuệ".
Bỏ tham vọng kiếm tiền sang một bên, ý tưởng rằng sao Hỏa một ngày nào đó có thể trở thành ngôi nhà của một đô thị và - có khả năng - là một địa điểm du lịch được các nhà khoa học chính thống như Meyer, chuyên gia hàng đầu về sao Hỏa của NASA thừa nhận.
Meyer cho biết, 20 năm trước, ông đã tham dự một buổi thuyết trình về kinh doanh và du lịch trên sao Hỏa. "Tôi khá hoài nghi về điều này… Nhưng khi rời đi, tôi nghĩ: Chà, có một số ý tưởng khá hợp lý". Giờ đây, ông thậm chí đang tán thành ý tưởng rằng các doanh nhân có thể khiến việc du hành vũ trụ trở nên dễ tiếp cận hơn.
Meyer nói thêm rằng, trong suy nghĩ của ông, vấn đề không phải là du hành sao Hỏa một ngày nào đó có mang lại lợi nhuận hay không mà là khi nào.
Musk chưa mở rộng ý tưởng kiếm tiền trên sao Hỏa, nhưng suy nghĩ của ông về xuất khẩu tài sản trí tuệ gợi nhớ đến cuốn sách của Robert Zubrin, một nhân vật có ảnh hưởng nhưng gây chia rẽ trong cộng đồng vũ trụ và là đồng minh lâu năm của Musk.
Nhưng Damien Williams - một giáo viên và nghiên cứu sinh tiến sĩ tại Virginia Tech, người nghiên cứu sự giao thoa giữa công nghệ tiên tiến, đạo đức và xã hội - cảnh báo rằng những câu chuyện chúng ta có thể kể về nước Mỹ và khám phá không gian bên ngoài có thể bỏ sót bối cảnh quan trọng.
Chẳng hạn, vẫn chưa rõ ai là người mà Musk hình dung là những người định cư đầu tiên trên sao Hỏa. Phi hành gia NASA chăng? Hay những người siêu giàu thích tìm kiếm cảm giác mạnh? Cũng có thể là nhân viên SpaceX?
Williams, người cũng làm việc với nhóm vận động Just Space Alliance cho biết: "Lập trường cạnh tranh về việc mở rộng và thăm dò không hẳn là một điều xấu". Tuy nhiên, khi nói đến một công ty tư nhân sử dụng các nguồn tài nguyên mà các hiệp ước quốc tế nói rằng không thuộc về ai sẽ trở thành vấn đề lớn.
Khi nói đến việc xâm chiếm một hành tinh khác, không chỉ các dạng sống vi sinh vật có thể tồn tại trên sao Hỏa mới cần được quan tâm. Williams cho biết, nếu không có các mục tiêu và thỏa thuận được xác định rõ ràng, kế hoạch "thuộc địa sao Hỏa" của SpaceX có thể tạo ra một "khu vực xung đột gây tranh cãi".
Ông nói thêm: "Các giá trị mà chúng tôi mang theo khi khám phá không gian phải được đặt lên hàng đầu và là điểm trung tâm".
SpaceX đã không trả lời yêu cầu bình luận về câu chuyện này.
Với mục tiêu xâm chiếm sao Hỏa, Elon Musk đã dành gần hai thập kỷ để tập hợp những người hâm mộ SpaceX. Đây được cho là tham vọng vô cùng khó khăn bởi bản thân các chính phủ trên thế giới hiện cũng chưa nỗ lực thực hiện. Lý do phần lớn là bởi mức giá không thể đo lường được mà một sứ mệnh như vậy sẽ cần.
Trong khi đó, Musk, Giám đốc điều hành và kỹ sư trưởng của SpaceX lại coi tham vọng liên hành tinh của ông giống truyện khoa học viễn tưởng với lời kêu gọi đạo đức hơn là một doanh nhân có kế hoạch kinh doanh đột phá.
"Nếu có điều gì đó khủng khiếp xảy ra trên Trái đất, do con người hoặc tự nhiên gây ra, chúng tôi muốn có bảo hiểm nhân thọ cho toàn bộ cuộc sống", Musk nói trong một hội nghị về sao Hỏa vào ngày 31/8.
Kế hoạch định cư trên Hành tinh Đỏ của SpaceX đặt ra nhiều câu hỏi về công nghệ, chính trị và đạo đức. Một trong những trở ngại thách thức nhất là vấn đề tài chính: Ngay cả Musk cũng không dám đoán ra ước tính chi phí tổng thể.
Chương trình không gian cuối cùng tiến gần đến tham vọng du hành liên hành tinh của Musk là chương trình Apollo của NASA, nỗ lực giữa Thế kỷ 20 đã đưa sáu tàu vũ trụ và 12 phi hành gia lên mặt trăng. Apollo tiêu tốn hơn 280 tỷ USD theo thời giá ngày nay, và trong một số năm, NASA đã chiếm hơn 4% toàn bộ ngân sách quốc gia của Mỹ. Nhưng trong những năm gần đây, NASA chỉ nhận được chưa đến một nửa 1% ngân sách liên bang. Dẫu vậy, cơ quan này vẫn đang vạch ra kế hoạch của riêng mình để đưa con người trở lại mặt trăng và cuối cùng là con đường tới Sao Hỏa.
Dẫu vậy, bản thân NASA cũng không cho biết kế hoạch tới sao Hỏa có thể tiêu tốn bao nhiêu.
Tài sản cá nhân của Musk đã tăng vọt lên khoảng 100 tỷ USD - ít nhất là trên giấy tờ - một phần không nhỏ nhờ vào một loạt cổ phiếu và tiền thưởng chứng khoán từ công ty xe điện Tesla của ông. Musk cũng nhiều lần nói rằng ông hy vọng lợi nhuận từ các hoạt động kinh doanh khác của SpaceX, bao gồm cả liên doanh internet-vệ tinh hiện đang trong giai đoạn thử nghiệm, sẽ giúp thúc đẩy quá trình phát triển tên lửa sao Hỏa của ông. Theo công ty dữ liệu Pitchbook, SpaceX cũng đã huy động được gần 6 tỷ USD từ các ngân hàng và các nhà đầu tư mạo hiểm, trở thành một trong những công ty tư nhân có giá trị cao nhất thế giới.
Nhưng, ít nhất một ngày nào đó một số nhà đầu tư sẽ tìm cách rút tiền. Và điều đó đặt ra câu hỏi: Liệu Musk có thể kiếm được tiền trên sao Hỏa không?
SpaceX có thể còn rất nhiều năm nữa mới phát triển được tất cả công nghệ mà một khu định cư trên sao Hỏa yêu cầu. Công ty đang trong giai đoạn đầu phát triển Starship, một hệ thống tên lửa và tàu vũ trụ khổng lồ mà Musk hy vọng sẽ vận chuyển hàng hóa và đoàn xe chở người qua khoảng trống tối thiểu 30 triệu dặm giữa Trái đất và Sao Hỏa. Musk đã ước tính việc phát triển Starship sẽ tiêu tốn tới 10 tỷ USD và Musk nói vào ngày 31/8 rằng SpaceX sẽ tìm cách phóng "hàng trăm" vệ tinh lên Starship trước khi "đính kèm" người đi trên đó.
Nếu chứng tỏ được khả năng du hành tới sao Hỏa, những người định cư sẽ cần môi trường sống kín gió để bảo vệ họ khỏi không khí độc hại và bức xạ chết người trút xuống bề mặt.
"Nơi đó không dành cho người yếu tim", Musk nói. "Rất có thể bạn sẽ chết, và mọi việc sẽ rất khó khăn… Sẽ khá vinh quang nếu mọi chuyện thành công".
"Nhưng trong ít nhất 100 năm đầu tiên con người hiện diện trên sao Hỏa, tình hình kinh tế sẽ không rõ ràng", theo Michael Meyer, nhà khoa học chính của Chương trình Thám hiểm Sao Hỏa của NASA. Gần đây, Chương trình này đã ra mắt tàu thăm dò Perseverance để nghiên cứu sâu hơn về hành tinh này bằng robot.
Musk thực sự có kế hoạch biến sao Hỏa trở thành một điểm đến hấp dẫn cho cuộc sống lâu dài: Terraforming, một kịch bản giả thuyết trong đó con người biến sao Hỏa giống Trái đất hơn bằng cách bơm khí vào khí quyển. Đó sẽ là một nỗ lực nhằm sử dụng chính loại khí nhà kính gây ra cuộc khủng hoảng khí hậu trên hành tinh quê nhà của chúng ta để làm cho bầu khí quyển của sao Hỏa dày hơn, ấm hơn và thân thiện hơn với sự sống. Musk đã thúc đẩy ý tưởng rằng quá trình này có thể được bắt đầu bằng cách thả bom hạt nhân xuống hành tinh này.
Nhưng hầu như không có oxy trong bầu khí quyển của sao Hỏa. Và có một lượng nước vô cùng nhỏ, có nghĩa là sẽ cực kỳ khó trồng trọt, chưa nói đến việc tạo ra chu trình nước trên toàn sao Hỏa. Thậm chí còn không rõ liệu có đủ tài nguyên trên sao Hỏa để thực hiện việc khai hóa hay không.
Musk cũng thừa nhận rằng việc khai hóa sẽ cực kỳ tốn nhiều tài nguyên. Nhưng khái niệm này đã ăn sâu vào truyền thuyết của SpaceX, đến mức công ty này bán áo phông có dòng chữ "Nuke Mars" và "Occupy Mars" (chiếm giữ sao Hỏa). Và Musk thường xuyên được nhìn thấy mặc chiếc đó.
Meyer cho biết không có tài nguyên nào trên Sao Hỏa đủ giá trị để khai thác và bán lại cho các doanh nghiệp trên Trái đất. Ông nói với CNN Business: "Một phần lý do khiến các nhà khoa học quan tâm đến Sao Hỏa là nó được cấu tạo khá giống với Trái đất".
Musk trước đây đã gợi ý rằng ông đồng ý, lưu ý rằng tài nguyên trên sao Hỏa có thể chỉ có giá trị đối với những người định cư hy vọng xây dựng các ngành công nghiệp trên hành tinh này. Ông đã lưu ý cách đây 8 năm rằng "trao đổi kinh tế" duy nhất giữa cư dân trên sao Hỏa và Trái đất sẽ là "sở hữu trí tuệ".
Bỏ tham vọng kiếm tiền sang một bên, ý tưởng rằng sao Hỏa một ngày nào đó có thể trở thành ngôi nhà của một đô thị và - có khả năng - là một địa điểm du lịch được các nhà khoa học chính thống như Meyer, chuyên gia hàng đầu về sao Hỏa của NASA thừa nhận.
Meyer cho biết, 20 năm trước, ông đã tham dự một buổi thuyết trình về kinh doanh và du lịch trên sao Hỏa. "Tôi khá hoài nghi về điều này… Nhưng khi rời đi, tôi nghĩ: Chà, có một số ý tưởng khá hợp lý". Giờ đây, ông thậm chí đang tán thành ý tưởng rằng các doanh nhân có thể khiến việc du hành vũ trụ trở nên dễ tiếp cận hơn.
Meyer nói thêm rằng, trong suy nghĩ của ông, vấn đề không phải là du hành sao Hỏa một ngày nào đó có mang lại lợi nhuận hay không mà là khi nào.
Musk chưa mở rộng ý tưởng kiếm tiền trên sao Hỏa, nhưng suy nghĩ của ông về xuất khẩu tài sản trí tuệ gợi nhớ đến cuốn sách của Robert Zubrin, một nhân vật có ảnh hưởng nhưng gây chia rẽ trong cộng đồng vũ trụ và là đồng minh lâu năm của Musk.
Nhưng Damien Williams - một giáo viên và nghiên cứu sinh tiến sĩ tại Virginia Tech, người nghiên cứu sự giao thoa giữa công nghệ tiên tiến, đạo đức và xã hội - cảnh báo rằng những câu chuyện chúng ta có thể kể về nước Mỹ và khám phá không gian bên ngoài có thể bỏ sót bối cảnh quan trọng.
Chẳng hạn, vẫn chưa rõ ai là người mà Musk hình dung là những người định cư đầu tiên trên sao Hỏa. Phi hành gia NASA chăng? Hay những người siêu giàu thích tìm kiếm cảm giác mạnh? Cũng có thể là nhân viên SpaceX?
Williams, người cũng làm việc với nhóm vận động Just Space Alliance cho biết: "Lập trường cạnh tranh về việc mở rộng và thăm dò không hẳn là một điều xấu". Tuy nhiên, khi nói đến một công ty tư nhân sử dụng các nguồn tài nguyên mà các hiệp ước quốc tế nói rằng không thuộc về ai sẽ trở thành vấn đề lớn.
Khi nói đến việc xâm chiếm một hành tinh khác, không chỉ các dạng sống vi sinh vật có thể tồn tại trên sao Hỏa mới cần được quan tâm. Williams cho biết, nếu không có các mục tiêu và thỏa thuận được xác định rõ ràng, kế hoạch "thuộc địa sao Hỏa" của SpaceX có thể tạo ra một "khu vực xung đột gây tranh cãi".
Ông nói thêm: "Các giá trị mà chúng tôi mang theo khi khám phá không gian phải được đặt lên hàng đầu và là điểm trung tâm".
SpaceX đã không trả lời yêu cầu bình luận về câu chuyện này.