Mục sở thị làng mứt gừng truyền thống trăm tuổi ở Huế

[Võ Xuân Trường]

Mục sở thị làng mứt gừng truyền thống trăm tuổi ở Huế

HUẾ - Để có được mẻ mứt gừng chuẩn vị cho ngày Tết, những xưởng mứt gừng lâu năm ở Huế phải kỳ công, quan trọng nhất là khâu rim gừng.

Mỗi dịp Tết Nguyên Đán cận kề, không khí tấp nập, rộn ràng trên khắp các làng nghề truyền thống lại khiến người ta háo hức. Tại phường Kim Long, quận Phú Xuân, sát Kinh thành Huế (TP Huế), các cơ sở, hộ gia đình làm mứt gừng truyền thống đang tất bật chuẩn bị cho mùa Tết sắp đến. Các xưởng này vốn thuộc làng Kim Long xưa nay nổi tiếng bởi nhiều loại bánh, mứt truyền thống Huế.

Làng nghề làm mứt gừng Kim Long đã có bề dày hàng trăm năm. Đây là nơi làm ra những mẻ gừng chuẩn vị, nức tiếng khắp vùng. Đến Kim Long những ngày cận Tết, có thể nhận thấy những cột khói cao nghi ngút từ những hộ nấu mứt gừng.

Ông Nguyễn Văn Dân (66 tuổi) cùng vợ và những người thợ đang luân phiên thực hiện các công đoạn làm mứt gừng.Riêng ông Dân, với tay nghệ gần 40 năm của mình, phụ trách công việc đứng bếp.

Ông Dân cho biết, người dân làm mứt lâu năm ở Kim Long thường đặt mua gừng tươi từ huyện Cam Lộ (Quảng Trị) và một số nơi ở Huế, được biết gừng ở hai vùng đất này không quá cay, không quá già, nguyên liệu chuẩn vị để làm mứt.

Sau khi người bán mang gừng tươi đến các các cơ sở tại Kim Long, sẽ có một nhóm người phụ trách cạo gừng, rửa sạch và đem gừng đi bào thành những lát mỏng.

Tiếp đến, xả gừng với nước cho ra chất mủ bên trong, sau đó đem gừng đi luộc. Luộc đến khi gừng bắt đầu đậm màu, trở nên dẻo và dai rồi mang đi rửa với nước sạch lần cuối.

Gừng đã ráo nước sẽ được trộn với đường rồi cho lên rim. Công thức 1kg gừng cộng với 1,2kg đường sẽ cho ra ra 1kg mứt. Sau khi rim xong, người thợ sẽ phải xáo khô mứt, sàng đường, xong sẽ đóng thùng để khô, nửa ngày mới đóng bì.

Khâu quan trọng và khó khăn nhất của việc làm mứt gừng là rim gừng với đường. Người thợ phải chịu được sức nóng của lò lửa, tay phải liên tục nhóm lửa, liên tục đảo gừng, đảm bảo gừng và đường không bị cháy nhưng phải tránh mẻ gừng bị nát.

Bà Nguyễn Thị Bê (66 tuổi, vợ ông Dân) cho biết, cơ sở của gia đình bà sẽ bắt đầu làm mứt gừng từ cuối tháng 12.2024 và đến độ 22-24.1.2025 là nghỉ. “Mứt gừng này bảo quản được 3 tháng, 10 ngày. Ít hôm nữa sẽ có người đến chở đi bán khắp nơi”, bà Bê cho hay.

Nghề mứt gừng Kim Long là nghề đặc trưng, nổi tiếng của Huế, đã xuất hiện, tồn tại hàng trăm năm gắn liền với cuộc sống của người dân Huế từ thời nhà Nguyễn đến nay. Mứt gừng là món mứt bánh dâng cúng tổ tiên và là món mứt bánh không thể thiếu trong ngày Tết, văn hóa Huế. Hiện nay, nghề làm mứt gừng tại Kim Long vẫn đang phát triển và được công nhận là làng nghề truyền thống của cố đô.